| Historische kaarten |
|
Krijgsspelkaarten
De Stichting Vijverberg heeft in 1996 26 topografische kaartbladen laten herdrukken uit de periode 1910-1913, die het gebied omvatten gelegen tussen Naarden, Zeist, Woudenberg en Nijkerk. Vanwege de kleuren, het formaat (40 x 50 cm) en de grote schaal (1 : 10.000) zijn het de aller fraaiste kaarten die ooit van het Gooi, de Utrechtse Heuvelrug en het Eemland zijn gemaakt. Naast de nauwkeurige weergave van het reliëf bieden de kaarten een schat aan historisch-geografische informatie. De kaarten, waarvan oorspronkelijk maar 200 via steendruk zijn geproduceerd, waren bedoeld voor militaire oefeningen binnenskamers. |
|
|
Ze werden uitsluitend verstrekt aan militaire autoriteiten en waren "geheim". Ze zijn tussen 1908 en 1912 getekend door officieren die een opleiding volgden in het terreintekenen bij het dienstvak der Militaire Verkenningen. Later is in Nederland nooit meer een dergelijk project uitgevoerd. Dat maakt de kaarten volstrekt uniek!
De Krijgsspelkaart bevat de volgende bladen: 1. Naarden - Huizen, 2. Blaricum-Laren, 3. Hilversum-Laren, 4. De Vuursche,
5. Maartensdijk, 6. Bilthoven, 7. De Bilt, 8. Gooise Maatlanden, 9. Eemnes-Buiten, 10. Eemnes-Binnen, 11. Baarn, 12.
Soest, 13. Soesterberg, 14. Zeist-Austerlitz, 15. Spakenburg, 16. Bunschoten, 17. Zeldert-Zevenhuizen-Coelhorst, 18.
Amersfoort, 19. Oud-Leusden, 20. Piramide van Austerlitz, 21. Nijkerkerpolder (Ark), 22. Nijkerkerpolder (Holk),
23.Hoogland-Buurtsdijk, 24. Amersfoort-Hoevelaken, 25. Hamersveld, 26. Woudenberg.
Voor wie in dit gebied woont, er fietstochten of wandelingen maakt, zijn de kaarten bijzonder interessant. Wie nu aan de
hand van de kaarten door het gebied loopt of ze vergelijkt met andere kaarten, zal zien welke grote veranderingen zich in
bijna een eeuw hebben voltrokken.
De kaartbladen zijn in een kleine oplage herdrukt, kosten euro 9,50 per stuk (exclusief verzendkosten) en zijn te bestellen bij
de Stichting Vijverberg.
|
De kaart van Du Moulin (1748) 
facsimile van Naarden en omgeving in full-color
Deze kaart werd gemaakt tijdens een grote inundatieproef door Carel Diederick du Moulin, een ingenieur bij de dienst der fortificatiën. Tijdens die proef stond het water in de sloten van de landerijen rond de vesting zo hoog dat het vrij eenvoudig was om het gebied te waterpassen en de hoogteverschillen in kleur op papier vast te leggen. Het resultaat is een kaart die tevens een goede momentopname is van de inrichting van het Naardense landschap in 1748.
|
|
De Kaart van Du Moulin (1748)
|
De kaart kost euro 8,25 (exclusief verzendkosten) en is te bestellen bij de Stichting Vijverberg.
|
|
De zanderijenkaart (1817)
facsimile van Naarden en omgeving in full-color
Deze kaart uit 1817 is gemaakt in opdracht van Krayenhoff die toen inspecteur-generaal was van de dienst der fortificatiën. Hij wilde een inventarisatie van het landschap rond de Vesting om te kunnen bepalen hoeveel jaren men nog moest afzanden om verlost te worden van alle gevaarlijke heuvels tot op 1130 meter uit de buitengracht. Ruim een miljoen kubieke meter zand moest er toen nog naar elders worden afgevoerd en daar zou nog voor ongeveer twintig jaar mee gemoeid zijn.
|
|
|
| Op de kaart is te zien waar de voor de defensie van de stad gevaarlijke hoogten lagen. Veel aardiger is echter dat de kaart een fraai beeld geeft van het patroon van zanderijsloten anno 1817. Een deel van dat patroon bestaat tegenwoordig niet meer. In het Wilhelmina-, Oranje-Nassau- en Ministerpark werden, ten tijde van de ophoging van de percelen bestemd voor woningbouw, vrijwel alle zandsloten gedempt. In het Rembrandt- en Componistenkwartier is daarentegen een deel van de
zanderijsloten behouden en onderdeel geworden van de fraaie groenstructuur daar. Door de grote schaal en nauwkeurigheid van de kaart kan men eenvoudig bepalen waar de huidige bebouwing ligt ten opzichte van de voormalige zanderijen en zandvaarten. De kaart kost euro 8,25 (exclusief verzendkosten) en is te bestellen bij de Stichting Vijverberg.
|
|
De kaart van Fabius
facsimile van Naarden en omgeving in full-color
Deze kaart van de vesting Naarden werd in 1887 door Fabius samengesteld naar een oudere kaart, die de toestand vanomstreeks 1726 weergeeft. De kaart is een rijke informatiebron met betrekking tot de 18e eeuwse Vesting en de stand vanzaken over de toen op handen zijnde afzandingen. Het nog landelijke gebied rond de Vesting is op de kaart voorzien van vele veldnamen en vrijwel alle daar gelegen gebouwen als herbergen, boerderijen en herenhuizen zijn met naam vermeld. |
|
|
Soms zijn dat fraaie namen zoals 'De Laatste Stuyver', de laatste herberg vanuit de Vesting gezien langs de weg naar Amersfoort. Halverwege de 18e eeuw werd de herberg gesloopt door de concurrent: de eigenaar van het logement
Zandbergen.
Ook de naam 't Huys van de Aanslagh' spreekt tot de verbeelding. Hier, aan het begin van de trekvaart, werd de schuit naar Muiden "aangeslagen" (dus van trekkracht voorzien).
Naast het feit dat de kaart een onmisbare bron is voor hen die historisch-geografisch onderzoek doen, is het in ingelijste vorm een fraaie wanddecoratie. Met het oog op dat laatste is er van de kaart een ongevouwen versie verschenen, die op speciaal papier is gedrukt. De kaart heeft een formaat van 43 x 49 cm. De kaart van Fabius is uitverkocht.
|
